De laatste jaren zijn er door Stephen Porges ontdekkingen gedaan dat we uit een staat kunnen komen van gelijktijdige 'opgefoktheid', gecombineerd met spanning vastzetten in het lichaam door bevriezing.
Deze gelijktijdigheid van opgefoktheid (activering van het orthosympatisch zenuwstelsel) en bevriezing (activering van het achterste deel van een hersenzenuw met de naam nervus vagus) is er de reden van dat velerlei chronische / auto-immuun ziektes in het lichaam kunnen ontstaan; denk bijvoorbeeld aan hoge bloeddruk, migraine, fibromyalgie of een darmaandoening en ook burn-out, vermoeidheid, depressie en meer.
Wat Porges verder heeft ontdekt is dat er nóg een mechanisme in actie kan komen en dat dat, als het lukt, de ban kan doorbreken.
We hebben een Autonoom Zenuwstelsel dat zich volledig aan ons bewustzijn onttrekt en door van alles getriggerd kan worden, zoals door een overvliegende helikopter.
Twee delen heb ik al genoemd: het orthosympatisch zenuwstelsel en de achterste tak van de nervus vagus die alle organen onder het middenrif verzorgt in het parasympatisch zenuwstelsel.
Nu is er nog een derde deel dat van uiterst belang is om uit de bevroren paniektoestand te komen en onszelf te reguleren.
Dit derde deel wordt gevormd door het voorste deel van de nervus vagus. Het bijzondere aan dit deel is, dat er een vetomhulling omheen zit met de naam myelineschede. Hierdoor worden signalen supersnel overgebracht en kunnen ze hun regulerende werking hebben.
MAAR, dat moeten we als kind wel geleerd hebben.
In de tijd in de baarmoeder en de eerste zes maanden na de geboorte is die myelineschede namelijk nog niet aangelegd. Daarom lopen premature baby's en zuigelingen tot een half jaar een grotere kans om een hartstilstand (bradycardie) of een stokken van de ademhaling (apneu) mee te maken. Dit komt omdat de voorste tak van de nervus vagus nog niet weet hoe te reguleren en de dorsale tak met de bevriezingsreactie het overneemt - zoals een muis dood lijkt in de bek van een kat.
Het voorste deel van de nervus vagus heeft invloed op de organen boven het middenrif: het hart, de longen, de keel, de stembanden, de spieren van het bovenste deel van ons gezicht rond de ogen en het voorhoofd en de spanning van het middenoor.
In de eerste zes maanden van ons leven kan dit deel zijn regulerende werk echter nog niet doen en moet dit ons worden voorgedaan door 'de moeder'. Als zij ons troost als we schrikken, ons wiegt, ons voedt als we honger hebben of verschoont bij een natte luier, zachtjes en melodieus voor ons zingt, dan leren we van haar wat we kunnen doen om spanning en schrik te ontladen. Tegen de tijd dat het voorste deel van de nervus vagus zijn vetomhulling (myelineschede) heeft, kunnen we dat reguleren geleidelijk zelf gaan overnemen.
De gevolgen van een verstoord proces zijn talrijk. Zo kunnen er slik- en dus eetproblemen optreden, de hartslag kan te hoog blijven of juist dramatisch dalen en zonder variatie pulseren, er kan benauwdheid optreden en de spanning van het middenoor kan niet goed zijn afgesteld.
Hierdoor wordt de menselijke stem niet goed meer onderscheiden en kunnen er taal- en leerproblemen optreden. Er kan een overgevoeligheid zijn voor lage of juist heel hoge tonen die op 'gevaar' wijzen. Het kind kan naar binnen keren en verschijnselen vertonen die we tot nu toe onder autisme hebben geschaard.
Er kan een depressie ontstaan.
Omdat dit deel ook aandacht heeft voor de ogen en het voorhoofd, kunnen er problemen ontstaan met aankijken en gezichtsuitdrukking als 'de moeder' dit niet heeft voorgedaan. (Wat iemand zelf niet kan, door welke oorzaak dan ook, kan ook niet worden doorgegeven.) Dit komt gerichtheid op sociale betrokkenheid niet ten goede. Het kan zijn dat dit bovenste deel van het gezicht als het ware uitdrukkingsloos is, gecombineerd met een 'monotone' stem en dat kan bij anderen weer een gevoel van dreiging oproepen waardoor (sociale) afstand - eenzaamheid - ontstaat.
Als het ventrale deel van de nervus vagus dus niet geleerd heeft om in te schakelen, kan het niet ten gunste zelfreguleren en ontstaan problemen in het lichaam, de psyche en ook in het sociale betrokkenheidssysteem dat het voornamelijk moet hebben van liefdevol oogcontact en praten met een melodieuze stem. Of zingen! Zingen heeft als bijkomend voordeel dat de uitademing wordt verlengd en dat heeft een kalmerende en verzorgende werking op alle organen.
Als er samen wordt gezongen - met vriendelijk oogcontact - zal dit kalmerend werken en gunstig uitpakken op het sociale betrokkenheidssysteem.
Ter illustratie hoe iemand een ander kan helpen om uit zijn 'opgefokte bevriezing' te komen, heb ik dit filmpje opgezocht van de invictus games van 2018.
Bij het dubbelspel tennis vliegt er een helikopter over en dit triggert een veteraan die volledig van de wereld raakt. Gelukkig heeft hij een partner die intuïtief weet wat hij moet doen om het ventrale deel van de nervus vagus 'aan te zetten'.
Het mooie is dat er methoden zijn ontwikkeld die het voorste deel van de nervus vagus professioneel op gang kunnen brengen.
ER IS HOOP!!!